陕西现行车铁索桥 百余米无立柱

Aleksandr Pusjkin
F?denamn	Александр Сергеевич Пушкин, Aleksandr Sergejevitsj Pusjkin
Pseudonym	Александр НКШП, Иван Петрович Белкин, Феофилакт Косичкин, P., Ст. Арз. (Старый Арзамасец), А. Б.
Statsborgarskap	Det russiske imperiet
F?dd	26. mai 1799 Moskva
D?d	百度 2011年，申报世界非物质文化遗产。 29. januar 1837 (37 ?r) St. Petersburg
Yrke	lyrikar, prosaforfatter, skodespelforfattar, litteraturkritikar, omsetjar, historikar, romanforfattar, librettist, boksamler, kommentator, skribent, barnebokforfattar, dramaturg, essayist, duellant
Spr?k	russisk
Sjanger	prosa, meiningsjournalistikk, kritikk, verseroman, r?verroman, kortroman, eventyr, skodespel, Historiske forteljingar
Medlem av	Arsamas-foreningen, Gr?nne lampe
Religion	ortodoks kristendom
Far	Sergei Lvovitsj Pusjkin
Mor	Nadetsjda Pusjkina
Ektefelle	Natalja Pusjkina
Born	Marija Pusjkina, Natalja Aleksandrovna Pusjkina, Aleksandr Aleksandrovitsj Pusjkin, Grigorij Aleksandrovitsj Pusjkin
Aleksandr Pusjkin p? Commons

Aleksandr Sergejevitsj Pusjkin (26. mai 1799–29. januar 1837) var ein russisk forfattar, ofte rekna som den st?rste diktaren Russland har hatt og grunnleggjaren av moderne russisk litteratur. Pusjkin la grunnen for ein ny forteljarteknikk som blanda drama, romantikk og satire, og som sidan har vore eit s?rskilt trekk ved mykje litteratur. Han var ogs? banebrytande ved ? bruka folkeleg spr?k i verka sine, og skapte nyord der han s?g manglar i spr?ket.

Liv

M?leri av Pusjkin som fire?ring.

Aleksandr Pusjkin, utsnitt av portrett av Vasilij Tropinin fr? 1827.

Aleksandr Pusjkin var f?dd i Moskva i ein aristokratisk, men utarma familie. Gjennom faren stamma han fr? ein av dei eldste adelsfamiliane i Russland, bojarar som kunne spora anane sine tilbake til 1100-talet. Mora stamma fr? tysk og skandinavisk adel, og var sonedotter av Ibrahim Petrovitsj Gannibal (Abram Hanibal), ein afrikanar teken som slave i barndommen som hadde f?tt ei framst?ande stilling under Peter den store.

Portrett av Pusjkin fr? 1810.

Pusjkin-familien snakka fransk heime, slik det var vanleg for russiske aristokratar p? denne tida, og borna l?rte b?de ? snakka og lesa fransk. I barndommen h?yrde han russiske folkeeventyr fr? barnepassaren sin, familiesoga si fr? mormora, og l?rte ? kjenna b?nder og einsemd ved landeigedommen hennar. Aleksandr Pusjkin nytta ogs? faren sitt bibliotek, og m?tte husgjestar med litter?r bakgrunn.

Aleksandr Pusjkin byrja ved det nyleg grunnlagde lyceet i Tsarskoje selo i 1811, og gav ut sine f?rste dikt som femten?rig elev der, i 1814. Den tidlege lyrikken hans slekta p? dei romantiske diktarane Zjukovskij og Batiusjkov og franske diktarar som Vicomte de Parny. End? viktigare p?verkingar var truleg Voltaire og den franske nyklassisismen. Eposet Ruslan og Ljudmila, som var p?byrja i skule?ra, heldt Voltaire sin stil, men hadde samstundes motiv henta fr? russisk folkedikting. D? diktet kom ut i 1820 vekte det stor merksemd, og fekk kritikk for ? bryta dei litter?re reglane i samtida, men ogs? ros fr? mellom anna Zjukovskij.

Pusjkin fekk ein post ved tsaren sin utanriksteneste i St. Petersburg i 1817. Her kom han med i den eksklusive litter?re kretsen Arzamás og ei diskusjonsgruppe kjend som ?Gr?n lampe?, som utvikla seg til eit hemmeleg forbund med sosial reform for auget. Pusjkin sine oppr?rske politiske dikt f?rte til at han blei forvist til s?rlege Russland i 1820.

?ra i forvising

'Pusjkin p? stranda', m?leri av Ivan Ajvazovskij, 1887.

Aleksandr Pusjkin blei f?rst plassert i Jekaterinoslav (no Dnipropetrovsk i Ukraina), der han blei sjuk. Under rekonvalesensen reiste han til nordre Kaukasus, og seinare til Krimhalv?ya saman med krigshelten Rajevski og familien hans.

I denne perioden var Pusjkin blitt p?verka av Byron, og skreiv dikt inspirert b?de av den engelske diktaren og opplevingane sine under forvisinga, i dikt som ?Fangen i Kaukasus? (1821), ?Fontenen i Bakhtsjisaraj? (1823) og ?Sig?ynerne? (1824). I mai 1823 byrja Pusjkin p? eit st?rre meisterverk, ein roman p? vers som skulle bli til Jevgenij Onegin (1833).

Landsbyen ved Mikhailovskoje i 1837.

Sj?lvportrett av Pusjkin fr? 1820-talet.

Etter opphald i Kisjiniov (1820–23; no Chi?in?u i Moldova) og Odessa (1823–24) blei han send til mora sin eigedom Mikhailovskoje n?r Pskov, der han budde fr? 1824 til 1826. Pusjkin klaga bittert over eksilet i brev til venner, som seinare er blitt rekna som meisterstykke innan russisk prosa. Han deltok likevel i det utsvevande livet i Kisjiniov, og forelska seg i kona til ein overordna i Odessa, der han ogs? utkjempa fleire duellar. P? Mikhajlovskoje levde han meir isolert, men kunne dermed fordjupa seg i studie av russisk historie og folkelitteraturen p? landsbygda og utvikla si eiga skriving. Han frigjorde seg fr? Byron sin subjektive diktarstil og utvikla sin eigen poetiske realisme med tydelegare russisk preg. Blant verka skrivne her var den historiske tragedien Boris Godunov, som f?rst fekk koma ut i sensurert utg?ve fem ?r etter at det var ferdig, i 1831.

Tilbakekome

Etter det mislukka Dekabristoppr?ret i desember 1825 blei Pusjkin utsett for sensur, ettersom b?kene hans var blitt funne hj? fleire oppr?rarar. Etter eit langt m?te med den nye tsaren Nikolaj I fekk han venda tilbake til Moskva og St. Petersburg hausten 1826, og fekk l?fte om at tsaren personleg skulle sensurera verka hans.

Livet i St. Petersburg var likevel prega av innskrenka fridom og ei kjensle av isolering. Pusjkin blei overvaka, b?de l?ynd og openlyst, av det hemmelege politiet, og tsaren viste seg ? vera ein end? strengare sensor enn byr?kratiet. Samstundes meinte mange av tilhengjarane hans at han svikte ideala sine i det han skreiv, slik at han m?tte koma med eit forsvarsskrift i diktet ?Druzyam? (1828, 'Til venene mine').

Tida var likevel fruktbar for Pusjkin som forfattar. Nesten alle verka han skreiv mellom 1829 og 1836 var nyvinningar innan russisk litteratur. Sommaren 1830, medan han var p? familieeigedommen Boldino n?r Nizjnij Novgorod, skreiv han mellom anna Malenkie tragedii ('Sm? tragediar'), Kamenny gost, Motsart i Salyeri ('Mozart og Salieri'), Skupoy rytsar ('Den gjerrige riddaren'), Pir vo vremja tsjumy ('Fest i pesttida') og fleire dikt og artiklar i ulike stilar.

I 1831 blei Pusjkin kjend med den andre store russiske forfattaren p? denne tida, Nikolaj Gogol. Dei blei gode vennar og st?ttespelarar, og komediane til Gogol p?verka Pusjkin sin prosa, som i dette ti?ret blei den viktigaste uttrykksforma hans.

Natalja Pusjkina-Lanskaja, som Pusjkin blei gift med i 1831. M?leri av Ivan Makarov fr? 1849.

Dette ?ret gifta han seg ogs? med atten?rige Natalja Gontsjarova, som han hadde forelska seg i to ?r tidlegare. og stifta bu i St. Petersburg. Dei fekk fire barn: Maria (f. 1832), Aleksandr (f. 1833), Grigorij (f. 1835) og Natalja (f. 1836). Pusjkin tok ei statleg stilling og fekk i oppdrag ? skriva historia om Peter den store. I 1834 blei han gjeven tittelen Kammerjunker, kammertenar for tsaren, delvis slik at den omtykte kona hans skulle kunne koma til tilstellingar ved hoffet. Stillinga medf?rte at Pusjkin m?tte delta mykje i sosietslivet, noko han mislikte sterkt. Fleire b?ner om ? f? trekka seg tilbake til landet for ? skriva blei forkasta.

Pusjkin opplevde ogs? problem i heimen, b?de ei aukande gjeld og mistankar om at kona var utru. Rykta om eit tilh?ve mellom Natalja og Georges d'Anthès, som var blitt gift med s?ster til Pusjkin, f?rte til slutt til at dei to utkjempa ein pistolduell i 1837. Begge blei s?ra, og Pusjkin d?ydde to dagar seinare av skadane.

Regimet frykta politiske demonstrasjonar ved Pusjkin si rekviemmesse, og kroppen hans blei derfor flytta fr? Isakskatedralen til ei mindre kyrkje n?r bustaden hans, f?r han blei transportert til Mikhailovskoje, der han blei gravlagd ved Svjatogorskij-klosteret i n?rleiken. Tsaren sytte for ? betala gjelda til Pusjkin, og gav enkja Natalja ein pensjon. Franskmannen d'Anthès blei forvist fr? riket.

Forfattarskap og etterm?le

Kobylitsa molodaya, 'Hesten', som skrive av Pusjkin.

Forfattarskapen til Pusjkin var allsidig, og sameinte klassisisme, romantikk og russisk folkelitteratur. Pusjkin innleidde realismen og skapte med dette ein moderne russisk litteratur. Spr?kbruken hans var b?de enkel og djup, og la grunnen for stilen til seinare forfattarar som Turgenjev, Gontsjarov og Tolstoj. Av mange russiske forfattarar som kom etter han, er Pusjkin rekna som ?byrjinga p? byrjinga?, som Maksim Gorkij sa det.

Pusjkin er omsette til dei fleste st?rre spr?k, og har ogs? p?verka utanlandske forfattarar som Henry James. Lyrikken hans er rekna som sv?rt kompleks og vanskeleg ? omsetja — Vladimir Nabokov brukte to band for ? f? med heile meininga i si omsetjing av Jevgenij Onegin, som opphavleg er p? rundt hundre sider.

Ei rekkje av verka til Pusjkin er blitt kalla ?meisterverk?. Pusjkin sin eigen favoritt var verseromanen Jevgenij Onegin, som starta ein ny tradisjon i russisk litteratur. Romanen skildra det samtidige russiske samfunnet, og f?lgde nokre f? hovudpersonar, samstundes som tonen og fokus endrar seg kraftig i l?pet av romanen.

Verka hans inspirerte ogs? kjende russiske operaverk, som Ruslan og Ljudmila av Glinka, Jevgenij Onegin og Spar dame av Tsjaikovskij, og Boris Godunov av Mussorgskij. Ei rekkje andre verk blei gjort om til musikk- og ballettverk. Mozart og Salieri gav seinare inspirasjon til filmen Amadeus.

Pusjkin blei dyrka under sovjettida, som ein oppr?rar mot tsarmakta, og seinare. Det er reist ei rekkje statuar over Pusjkin, og plassar og metrostasjonar er kalla opp etter han.

Verk

Seksvinga seraf (etter Pusjkin sitt dikt ?Profeten?) av Mikhail Vrubel, 1905.

Dikt

• 1820 – Ruslan i Ljudmila (Руслан и Людмила)
• 1820-21 – Kavkazskij plennik (Кавказский пленник)
• 1821 Gavriiliada (Гавриилиада)
• 1821–22 – Bratia razbojniki (Братья разбойники)
• 1823 – Bakhtsjisaraiskij fontan (Бахчисарайский фонтан)
• 1824 – Tsiganij (Цыганы)
• 1825 – Graf Nulin (Граф Нулин)
• 1829 – Poltava (Полтава)
• 1830 – Domik v Kolomne (Домик в Коломне)
• 1833 – Mednij vsadnik (Медный всадник)

Pusjkin sine dikt gjendikta til norsk finst i Olav Rytter: Min bauta og andre dikt; Samlaget, 1973 ISBN 82-521-0266-2

Versroman

Duellen i Jevgenij Onegin. Illustrasjon av Ilja Repin fr? 1899.

• 1825-32 – Jevgenij Onegin (Евгений Онегин); norsk gjendikting 1966 ved Olav Rytter: Jevgenij Onegin

Drama

Illustrasjon til Steingjesten av Ilja Repin.

• 1825 – Boris Godunov (Борис Годунов); norsk omsetjing 1974 ISBN 82-521-0383-9
• 1830 – Malenkie tragedii (Маленькие трагедии) 'Sm? tragediar'
  • Kamenny gost (Каменный гость), 'Steingjesten'
  • Motsart i Salyeri (Моцарт и Сальери); norsk omsetjing 1974: Mozart og Salieri ISBN 82-521-0383-9
  • Skupoy rytsar (Скупой рыцарь); norsk omsetjing 1974: Den gjerrige riddaren ISBN 82-521-0383-9
  • Pir vo vremya chumy (Пир во время чумы)

Prosa

• 1827 – Arap Petra Velikogo (Арап Петра Великого)
• 1831 – Povesti pokoynogo Ivana Petrovitsja Belkina (Повести покойного Ивана Петровича Белкина); norsk omsetjing 1948: Bjelkins fortellinger
  • Vistrel (Выстрел)
  • Metel (Метель)
  • Grobovstsjik (Гробовщик)
  • Stanzionnij smotritel (Станционный смотритель)
  • Barisjnija-krestijanka (Барышня-крестьянка)
• 1833 Pikovaja dama (Пиковая дама); norsk omsetjing 1917: Spardame.
• 1834 Istorija Pugatsjeva (История Пугачева)
• 1834 K?rcali (Кирджали), novelle
• 1835 Египетские ночи (Egyptiske netter), ufullf?rt
• 1836 Kapitanskaja docka (Капитанская дочка); norsk omsetjing 1946: Kommandantens datter.
• 1837 История села Горюхина, ufullf?rt
• 1837 Сцены из рыцарских времен
• 1841 Dubrovskij (Дубровский), ufullf?rt roman; norsk omsetjing 1915.

Illustrasjon til Zolotoj Petusjok, 'den gylne hanen' av Ivan Bilibin.

Eventyr p? vers

• 1830 Сказка о попе и о работнике его Балде
• 1831 Skazka o ?tìsare Saltane (Сказка о Царе Салтане); norsk gjenfortelling 1966: Eventyret om tsar Saltan ISBN 82-02-15803-6
• 1833 Сказка о мертвой царевне и семи богатырях
• 1834 Zolotoj Petusjok, Золотой Петушок
• 1835 Сказка о рыбаке и рыбке

Kjelder

• Denne artikkelen bygger p? ?Aleksandr Pusjkin? fr? Wikipedia p? bokm?l, og ?Alexander Pushkin? fr? Wikipedia p? engelsk den 25. november 2009.
• ?Pushkin, Aleksandr Sergeyevich? i Encyclop?dia Britannica, Encyclop?dia Britannica Online, 2009
• ?Aleksandr Sergejevitsj Pusjkin? i Store norske leksikon, snl.no.
• Aleksandr (Sergeyevich) Pushkin (1799-1837) ved kirjasto.sci.fi

Fotnotar

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Aleksandr Pusjkin

• ?The rake's progress? i London Review of Books, Vol. 25 No. 4, 20 February 2003 (engelsk)
• Biografi over Pusjkin og foreldra hans ved Tsarskoje selo i byen Pusjkin (engelsk)